Czy warto zaszczepić się na grypę?

Dlaczego grypa jest niebezpieczna i jak działa szczepionka?

Grypa to choroba wirusowa. U ludzi jest ona wywoływana przez wirus grypy typu A lub B. Mogą na nią chorować również zwierzęta np. świnie, konie, psy, kotowate, ssaki morskie, ptaki domowe i dzikie. Zachorowania pojawiają się co roku. Na półkuli północnej (w tym w Polsce), sezon grypowy trwa zwykle 3 miesiące i przypada na okres od października do kwietnia. Zakażenie najczęściej przenosi się drogą kropelkową, czyli poprzez kaszel, kichanie, mówienie. Możliwe jest także nabycie wirusa za pośrednictwem skażonych przedmiotów lub rąk. Na grypę może zachorować każdy, jednak

niektóre osoby powinny być szczególnie ostrożne. Wśród czynników predysponujących do ciężkiego przebiegu i powikłań (w tym hospitalizacji i zgonu), wymienia się :

• wiek ≥65 lat lub <5 lat (zwłaszcza do 24. mż.);
• ciąża (zwłaszcza II i III trymestr) i pierwsze 2 tyg. Połogu;
• znacznego stopnia otyłość (BMI ≥40);
• niektóre przewlekłe choroby (bez względu na wiek)- np. astma, POChP, niewydolność serca, cukrzyca, niedobór odporności (m.in. spowodowany chemioterapią), choroby nerek, wątroby, czy neurologiczne utrudniające odksztuszanie wydzieliny z dróg oddechowych.

Trudno jest uniknąć kontaktu z wirusem grypy, bowiem może znajdować się on wszędzie tam, gdzie przebywają ludzie - m.in. w pracy, szkole, sklepie. Dlatego tym bardziej warto skorzystać z ochrony, jaką daje nam szczepienie.

Zadaniem szczepionki jest pobudzenie naszego organizmu do produkcji ochronnych przeciwciał. Są to białka produkowane przez komórki plazmatyczne (rodzaj białych krwinek –inaczej leukocytów). Ich zadaniem jest połączenie się z cząsteczką wirusa i jego zniszczenie. Proces rozpoznania wirusa przez nasz organizm, a następnie wytworzenia „pasujących do niego” przeciwciał trwa zwykle jakiś czas, od kilku dni do nawet kilku miesięcy. Podając szczepionkę pozwalamy organizmowi wytworzyć przeciwciała, zanim pojawi się w nim wirus. Gdy to się stanie, jesteśmy przygotowani do obrony, a patogen (wirus) nie ma czasu na rozmnażanie się i infekowanie naszego ciała. Nawet jeśli częściowo tego dokona, a my rozwiniemy niewielkie objawy, to i tak nie wystąpią u nas groźne powikłania.

Powody, dla których warto się zaszczepić

1. Szczepienie podnosi odporność na wirusy grypy;
2. Dzięki szczepieniu nie będziemy opuszczać dni w pracy ani szkole – unikniemy zachorowania lub rozwiniemy jedynie łagodne objawy;
3. Szczepienie chroni także dzieci, które szczególnie łatwo się zakażają nawiązując bliskie kontakty z rówieśnikami;
4. Szczepiąc siebie, chronimy innych - dlatego szczepieniu powinny się poddać zwłaszcza osoby które mogą stanowić źródło zakażenia dla osób z grupy wysokiego ryzyka ciężkiego przebiegu i powikłań (np. wspólnie zamieszkujące czy często odwiedzające);
5. Szczepienie to oszczędność – czasu i pieniędzy, nie trzeba bowiem zmieniać planów, przechodzić na zwolnienie lekarskie i płacić za wizyty lekarskie oraz leki;
6. Nie chorując, nie musimy rezygnować ze swoich ulubionych aktywności;
7. Szczepienie zmniejsza ryzyko powikłań pogrypowych :

• zapalenia płuc (typowo grypowego lub dodatkowo bakteryjnego nadkażenia);
• zaostrzenia chorób przewlekłych;
• anginy paciorkowcowej;
• zapalenia mięśnia sercowego lub osierdzia;
• zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu oraz encefalopatii;
• poprzecznego zapalenia rdzenia kręgowego;
• zespółu Guillaina i Barrégo;
• zapalenia mięśni;
• sepsy i niewydolności wielonarządowej.

Ważne fakty dotyczące szczepień

1. U pacjentów z chorobą przebiegającą z gorączką lub ostrą infekcją szczepienie należy odroczyć. Przeciwwskazaniem do szczepienia nie jest ogólne złe samopoczucie czy katar.
2. Szczepionka na grypę jest dostępna do stosowania u wszystkich dorosłych bez względu na wiek, w tym u kobiet w ciąży, a także u dzieci. Aktualnie na rynku dostępne są trzy rodzaje szczepionek, w tym dwie inaktywowane tj. „nieżywe” oraz jedna zawierająca żywego wirusa. Inaktywowane można stosować od 3 r.ż. lub od ukończenia 6mż. (w zależności od konkretnego produktu). Trzecia szczepionka jako jedyna zawiera żywy, ale osłabiony wirus tzw. atentowany i co ciekawe stosuje się ją donosowo. Zarejestrowana jest wyłącznie dla dzieci od 24 m.ż do 18 r.ż⁴ .
3. Po szczepieniu możemy się gorzej czuć. Dolegliwości pojawiają się zwykle w ciągu pierwszych 3 dni po szczepieniu i ustępują samoistnie w ciągu 1 do 3 dni od wystąpienia. Najczęściej jest to ogólne osłabienie, ból w miejscu wkłucia, ból głowy, ból mięśni i drażliwość u dzieci. W przypadku dokuczliwych objawów można zastosować leczenie objawowe takie jak np. kwas acetylosalicylowy (zarejestrowane zastosowanie u dorosłych i młodzieży w wieku powyżej 16 lat), ibuprofen lub paracetamol. Ich przeciwbólowe i przeciwgorączkowe działanie pomoże przetrwać ten czas.
4. Szczepionka nie może wywołać grypy, bo nie zawiera żywego i „mocnego” wirusa.
5. Przeciwwskazaniem do szczepienia jest m.in. nadwrażliwość na jajo kurze (a dokładniej na białka jaja kurzego, dyskwalifikuje ciężka reakcja alergiczna tj. anafilaksja, a nie np. jedynie wysypka skórna) i antybiotyki aminoglikozydowe (w żywej szczepionce tylko nadwrażliwość na gentamycynę jest brana pod uwagę) oraz zażywanie salicylanów, w tym kwasu acetylosalicylowego (tylko przy podaniu żywej szczepionki -ze względu na ryzyko rozwinięcia zespołu Reye’a - nie zaleca się też zażywania tego leku 4 tygodnie po szczepieniu oraz dodatkowo w żadnym wypadku osobom poniżej 16r.ż).